Maurice Veltrop is commercieel medewerker bij Strukton-dochter Van Rens Mobiliteit. Hij weet alles van fietspaden. Bijvoorbeeld dat ze niet veilig zijn. In zijn blog legt hij uit hoe dat komt. Én wat Van Rens Mobiliteit eraan gaat doen.
Kies een vrijwilliger, zet hem geblinddoekt op een snelweg, doe de blinddoek af en voila: het proefkonijn weet direct dat hij op een snelweg staat. In heel Nederland zien snelwegen er namelijk hetzelfde uit: onderbroken strepen tussen de rijbanen, grote blauwe borden met in het wit de plaatsnamen, kleine groene hectometerpaaltjes. Dezelfde vlieger gaat op voor provinciale wegen, woonerven, opritten en wegen binnen de bebouwde kom. Die herkenbaarheid is belangrijk, want dan weet de weggebruiker direct welke regels bij zo’n weg horen.
Voor fietspaden is dat een heel ander verhaal. Die hebben we in alle soorten en maten: verschillende kleuren wegdek, met markering aan de rand en zonder, met middenstreep en zonder, enzovoort. En waar je op de weg keurig met een bord wordt gewaarschuwd als er een gevaarlijk kruispunt aankomt, is dat op een fietspad niet het geval. Tel daarbij op dat er veel verschillende soorten fietsen zijn – de stadsfiets, de racefiets, de e-bike – met elk hun eigen snelheid en het is meteen duidelijk: fietspaden zijn niet bepaald veilig.
“In 2015 raakten 11.000 fietsers zwaargewond bij een enkelzijdig ongeval. Dat zijn 30 vermijdbare ongevallen per dag” “We hebben in Nederland 35.000 kilometer aan fietspaden. Ik denk dat die over vijf tot tien jaar duurzamer en veiliger zijn”
Het is niet voor niets dat er elk jaar legio fietsongevallen gebeuren. In 2015 raakten 11.000 fietsers zwaargewond bij een enkelzijdig ongeval. Dat wil zeggen: zonder dat er een motorvoertuig bij betrokken is. Dat gaat het bijvoorbeeld om fietsers die in de berm raken omdat ze het onderscheid tussen wegdek en berm niet goed kunnen zien, fietsers die bij een inhaalmanoeuvre tegenliggers schampen of er zelfs tegenaan botsen. Ook spookfietsers zorgen vaak voor ongelukken. Het zijn stuk voor stuk vermijdbare ongevallen. 11.000 per jaar, 30 per dag dus. Achter die getallen zit veel leed, niet alleen persoonlijk maar ook financieel. Het kost de samenleving meer dan 2,2 miljard euro per jaar, zo becijferde de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
Een gigantisch probleem dat relatief eenvoudig te verhelpen is: met essentiële herkenbaarheidskenmerken op fietspaden. Bij Van Rens Mobiliteit, onderdeel van Strukton Civiel, hebben we besloten werk te maken van dit maatschappelijke probleem. We willen het Nederlandse fietsnetwerk duurzaam veilig inrichten.
Het begin van onze aanpak ligt in Haaren, in Noord-Brabant. Daar hebben we eind 2016 een proefvak – een recht stuk fietspad – voorzien van reflecterende wegkantmarkering. In het midden van het fietspad zit een groene strook om meer ruimte te creëren voor inhaalbewegingen van snelle fietsers. Afgelopen voorjaar hebben we de reacties gepeild: 75 procent van de respondenten vindt het fietspad prettig en voelt zich veiliger. 15 procent twijfelt of het effect heeft en 10 procent ziet er het nut niet van in. Hoewel we niet weten of op dit proefvak minder ongevallen zijn gebeurd, steunt het grote aantal positieve reacties ons in onze strijd voor veilige fietspaden.
Inmiddels hebben we op diverse plekken in Nederland een aantal proefvakken in het vizier. Daar onderzoeken we samen met de overheid en kennisinstituten op welke manier we fietspaden zo veilig mogelijk kunnen maken. Zo doen we samen met de SWOV in Amsterdam veiligheidsonderzoek naar fietspaden in de stad. Verderop in de Randstad, tussen Utrecht en Amersfoort, zijn we samen met de provincie Utrecht en een verkeerspsycholoog bezig met een belevingsonderzoek. Daarbij kijken we naar hoe een fietser zich voelt op de route en hoe herkenbaar de routeaanduiding is. De good old ANWB-paddenstoelen zijn bijvoorbeeld niet te lezen voor iemand op zijn e-bike voorbij zoeft. Herkenbaarheid is belangrijk: hoe duidelijker de route- en veiligheidsinstructies, hoe meer aandacht de fietser overhoudt voor andere weggebruikers.
Half september is het ontwerp voor het traject Utrecht-Amersfoort klaar. Hopelijk kunnen we snel daarna het verbeterde fietspad uitrollen. We letten trouwens niet alleen op veiligheid en beleving, we willen het fietspad ook zo aantrekkelijk mogelijk maken, zodat er meer mensen gebruik van maken. Parallel aan dat fietspad ligt namelijk de A28, waar elke werkdag weer eindeloze files staan. Uit onderzoek blijkt dat die files grotendeels oplossen als 500 filerijders de auto voortaan laten staan en op de fiets stappen. Een fietspad 2.0 kan dus voor vele problemen een oplossing zijn.
Nu zitten we nog middenin onderzoeken, proefvakken en testtrajecten. Die blijven niet onopgemerkt: het CROW kijkt met een schuin oog naar wat we doen. Het CROW is een non-profit kennispartner voor (decentrale) overheden, aannemers en adviesbureaus. Het is ook de instantie die de landelijke norm voor wegontwerpen vaststelt. Met andere woorden: zodra wij samen met onze partners hebben uitgedokterd hoe we fietspaden zo veilig mogelijk kunnen maken, kan het CROW die aanpak vastleggen als norm waaraan alle wegbeheerders in Nederland zich moeten houden.
We hebben in Nederland 35.000 kilometer aan fietspaden. Mijn inschatting is dat elke kilometer daarvan over vijf tot tien jaar een stuk duurzamer en veiliger is. Dan kan onze vrijwilliger op elk willekeurig fietspad in Nederland zijn blinddoek afdoen en zien: ja, dit is een fietspad, onmiskenbaar.
Maurice Veltrop
Maurice Veltrop is commercieel medewerker bij Strukton-dochter Van Rens Mobiliteit.
Verschillende collega's delen hun dagelijkse werkzaamheden in een blog
Blogoverzicht